فلسفه فوتبالی گواردیولا، مکمل ایده های کرایوف و فن خال

بایرن مونیخ در حال حاضر فوتبالى را به نمایش مى گذارد که در تاریخ این باشگاه بى نظیر است، به نظر مى رسد که بازیکنان این تیم ایده ها و فلسفه فوتبالى گواردیولا را به خوبى هضم نموده اند.   

هفته گذشته بعد از پیروزى خیره کننده بایرن مونیخ مقابل آرسنال از رقابت هاى لیگ قهرمانان اروپا، فیلیپ لام کاپیتان تیم در گفتگویى مدعى شد:"بازیکنان تیم به خوبى با افکار سرمربى کنار آمده و درخواست هاى وى را دقیقا در زمین پیاده مى نمایند، در حقیقت عملکرد تیم به صورت مستقیم تحت تاثیر ایده هاى سرمربى است."

هنگامى که پپ گواردیولا در سال 2013 به مونیخ آمد، وى در دنیاى فوتبال به شطرنج بازى قهار و بدون اشتباهى تشبیه مى گردید که بازیکنان خود را همانند مهره هاى شطرنج با خلاقیتى عجیب در مستطیل سبز به حرکت وا مى دارد و در فلسفه فوتبالى او چیدمان، سیستم بازى و پست بازیکنان چندان حائز اهمیت نمى باشند. همچنین براى او قدرتى قائل بودند که همواره مى تواند افکار مربیان حریف را نیز بخواند، اما در سومین سال حضور این سرمربى مونیخى برداشت هاى کاملا متفاوتى نسبت به افکار فوتبالى وى دیده مى شود.

سنت کاتالانى، هلندى

پپ گواردیولا چهل و چهار ساله از مکتب مدرن باشگاه بارسلونا ریشه گرفته که از سوى یوهان کرایوف در اواخر دهه هشتاد میلادى تاسیس شده است. این اسطوره هلندى فوتبال که همواره از علاقه خاصى به کاتالان برخوردار بوده را باید در حقیقت خالق فلسفه فوتبال "موقعیت محور" دانست که به اسپانیایى “Juego d Posicion” و به هلندى “PositieSpiel” نامیده مى شود. لوئیز فن خال هلندى سرمربى سابق تیم هاى بارسلونا و بایرن مونیخ نیز براى مدت ها به عنوان دیگر نماینده نام دار چنین فلسفه فوتبالى مطرح بود، سرمربى فعلى منچستریونایتد هنگامى که در سال 2009 هدایت مونیخى ها را عهده دار گردید برخى مواقع با پاس کارى هاى متوالى که از تیم خود درخواست مى نمود، بازى هاى خسته کننده اى را در مونیخ به نمایش مى گذاشت. این ژنرال هلندى به خاطر تعصب به چیدمان و سیستم خود در مونیخ چندان موفق نبود، اما پپ گواردیولا سرمربى بعدى بایرن مونیخ نیز که خود یکى دیگر از نمایندگان مدرن تر مکتب فوتبال مورد نظر کرایوف است، با گسترش چنین ایده اى از فوتبال در بایرن مونیخ، آن را به سطحى جدیدتر و رفیع ترى رسانده است.

بازى موقعیت محور براى پپ گواردیولا در قدم اول به این معنى است که تیم او در هر موقعیتى باید بتواند بخشى از زمین فوتبال را به اشغال خود درآورد. اینکه چه بخشى از زمین فوتبال مى بایست توسط تیم او تصرف گردد به موقعیت توپ بستگى دارد. چون در بازى فوتبال توپ همواره در حرکت است، تیم نیز باید بتواند به عنوان یک واحد به طور دائم در حرکت باشد. در حالت بهینه در سیستم مورد نظر گواردیولا در اطراف بازیکن صاحب توپ از تیم خودى دو بازیکن (که مى تواند با آنها تشکیل یک مثلث دهد) یا سه بازیکن (که مى تواند با آنها تشکیل یک لوزى دهد) براى پاس کارى و بازى سازى وجود دارند. در چنین سیستمى هرگز نباید بیش از سه بازیکن در راستاى افقى و بیش از دو بازیکن در راستاى عمودى به صورت هم زمان وجود داشته باشند و به این ترتیب ایده گواردیولا از سیستم بازى خطى و مستقیمى فاصله مى گیرد که از سوى بسیارى از تیم هاى فوتبال بوندسلیگایى و حتى اروپایى ترجیح داده مى شود.

به این ترتیب مونیخى ها با چنین سیستمى به طور اتوماتیک غیر قابل پیش بینى مى گردند. علاوه بر این گواردیولا با چنین تاکتیکى گروهى مى تواند سیستم تیم خود را بر اساس نحوه بازى حریف متغیر نماید و با پاس کارى هاى طولانى و متمادى اقتدار خود را به حریف دیکته نماید. اما پپ گواردیولا از اصطلاح معروف به Tiki-Taka چندان دلخوشى ندارد، چون از نظر او چنین اصطلاحى در فوتبال بیشتر مربوط به تملک مرده توپ مى باشد. در کتاب خاطرات این سرمربى اسپانیایى به نام "آقاى گواردیولا" در این زمینه از وى نقل قول شده است:

تملک بى هدف توپ و پاس کارى بى نتیجه یا Tiki-Takaدقیقا همان چیزى است که من از آن تنفر دارم. این ایده از فوتبال هیچ نتیجه مثبتى به همراه ندارد. تیم باید بتواند با نیتى خاص توپ را نزد خود نگه دارد، براى نمونه به این نیت که بتواند براى ایجاد خطر به دروازه حریف نزدیک شود.

در حقیقت پپ گواردیولا Tiki-Taka را نه یک هدف بلکه یک وسیله تعیین کننده براى رسیدن به هدف که همان نزدیک شدن به دروازه حریف است، مى داند. در حقیقت تملک توپ بدون رسیدن به فضاهاى خالى بیشتر در پایان هیچ تاثیرى ندارد و تنها مى تواند به یک استراتژى براى تیم هاى دفاعى تبدیل گردد و در این صورت به “Tikinaccio” که ترکیبى از Tiki-Taka و  *Catanaccio (کاتناچیو) مى باشد، بدل مى گردد.

فلسفه فوتبالى موقعیت محور در حالت ایده آل چگونه است؟

بایرن مونیخ بیش از دو سال است که زیر نظر پپ گواردیولا سیستم هاى مختلفى را امتحان نموده و در نهایت مى توان مدعى شد که به سیستم بهینه اى براى نزدیک شدن به دروازه حریف دست یافته اند. براى نمونه مونیخى ها در این روزها در ابتداى بازى از سیستم 3-2-1-4 بهره مى برند. در چنین چیدمانى ژروم بوآتینگ به عنوان دفاع میانى سمت چپ بازى را آغاز مى نماید، اما این مدافع به طور معمول نمى تواند به دلیل پرسینگ بازیکنان حریف و همچنین حفظ جنبه هاى احتیاطى نفوذ بیشترى نماید، داوید آلابا به عنوان مدافع کنارى سمت چپ به سمت جلو پیشروى مى نماید، اما مجاز نیست براى مدت زمان طولانى با کینگزلى کومان در یک خط قرار گیرد. این مدافع اتریشى در ادامه بعد از نفوذ به عقب باز مى گردد و در این هنگام بازیکنى از تیم حریف را به همراه خود به عقب مى کشاند.

در چنین حالتى براى بوآتینگ موقعیت هاى زیادى براى پاس کارى پدید مى آید، کومان که در بال تهاجمى سمت چپ قرار گرفته، تیاگو بازیکن پست شماره هشت که در به طور معمول در نزدیکى وى قرار دارد و همچنین داوید آلابا مدافع کنارى که عقب کشیده است. در چنین صورتى همچنان بیش از سه بازیکن تیم مونیخى در یک راستاى افقى قرار نمى گیرند. بعد از اینکه توپ توسط بوآتینگ به هر یک از بازیکنان مونیخى رسید، بلافاصه مثلث یا لوزى جدیدى در اطرف وى شکل مى گیرد، براى مثال هنگامى که کومان در صحنه اى صاحب توپ مى گردد،‌ وى داوید آلابا و بوآتینگ را در کنار خود براى پاس کارى مى بیند و البته تیاگو و لواندوفسکى نیز خود را در موقعیت دریافت پاس از سوى کومان قرار مى دهند.

در چنین صحنه اى همچنین احتمال دارد که بازیکن پست شماره شش حریف با حرکت تیاگو به عقب کشیده شود که در این صورت براى کومان موقعیتى براى حرکت به درون زمین نیز مهیا مى گردد. فلسفه موقعیت محور مورد نظر پپ گواردیولا در واقع گسترش یافته و اصلاح شده ایده هاى یوهان کرایوف از فوتبال است که در آن هر حمله اى از نظر این سرمربى اسپانیایى از شرایط منحصر به فرد خود برخوردار است. در سایر نقاط زمین نیز ایجاد چنین ترکیب هایى براى رسیدن به دروازه حریف  براى مونیخى ها قابل تصور است که این موضوع با توجه به سرعت بالا و پاس هاى دقیق شاگردان پپ گواردیولا کار را براى دفاع هر تیمى بسیار مشکل مى نماید.

*Catanaccio: تاکتیک دفاعى ایتالیایى در فوتبال است که در آن همه تیم در فاز دفاعى همانند یک زنجیر جلوى محوطه جریمه تجمع مى نمایند.

به قلم Constantin Eckner از وب سایت آلمانى Focus

منبع